THE MAKING OF

Ruimtelijke ordening is hoe dan ook een ingewikkelde zaak. De belangen van veel mensen, overheden en bedrijven moeten worden samengebracht met de mogelijkheden van het landschap, haar bodem en haar geschiedenis. Nieuwe plannen moeten niet alleen technisch mogelijk zijn en voldoende draagvlak hebben, ze moeten ook nog betaalbaar zijn. Bij de opgaven rondom de ruimtelijke inrichting van ons land hangt alles met alles samen en speelt de vraag of iets mooi is of niet meestal maar een kleine rol. De ingewikkeldheid van de ruimtelijke ordening zorgt er voor dat er maar heel weinig mensen echt een goede kijk op hebben. Voor deze mensen is het bovendien steeds belangrijker om de meningen en wensen van zoveel mogelijk mensen te weten om zo betere plannen te kunnen maken. Maar vanwege de ingewikkeldheid worden discussies over ruimtelijke veranderingen vaak gedomineerd door het eigenbelang en de vraag of iets mooi of lelijk is. Om kennis te kunnen krijgen van mensen die zich doorgaans niet professioneel met de ruimtelijke inrichting van ons land bezighouden, moeten deze mensen eerst kennis hebben verkregen. Met deze kennis kunnen ze vervolgens goede voorstellen maken en meningen vormen. Dit laatste is wat The-Making-Of© doet.

Met The-Making-Of© wordt allereerst het hele pakket aan meningen, wensen, initiatieven, bedreigingen en noodzakelijke ingrepen rondom een situatie in verandering verzameld en vervolgens in twee groepen verdeeld. De ene groep noemen we de ‘ambities’. Ambities gaan in de toekomst zorgen voor de veranderingen. Het zijn noodzakelijke ingrepen, zoals bijvoorbeeld meer huizen of meer wegen, maar kunnen ook streven naar een gewenste mentaliteitsverandering voor het autogebruik bijvoorbeeld. De ambities brengen de ruimtelijke veranderingen op gang.

De andere groep zijn de zogenaamde ‘fenomenen’. Fenomenen brengen van zichzelf geen verandering op gang maar geven kleur, richting en sturing aan die verandering. Een belangrijk fenomeen is bijvoorbeeld de cultuurhistorie van het land. Bij veranderingen moet daarmee rekening gehouden worden. Maar ook de noodzaak om voor iedere ingreep een groot draagvlak onder de bevolking op te bouwen is een fenomeen. Omdat er veel invloeden op ruimtelijke veranderingen zijn kunnen fenomenen werkelijk van alles zijn. Van de trots op de auto tot de dure benzine en van welvaart tot fijnstof. Al deze facetten hebben namelijk een sterke invloed op hoe we in de toekomst plannen moeten maken over de ruimtelijke inrichting van ons land.

In The-Making-Of© zijn de fenomenen en ambities, samengebracht in een matrix, het uitgangspunt. Deze matrix geeft een overzicht van de huidige situatie die op het punt staat te veranderen. Zoals gezegd kan bijna niemand het gehele veld bevatten. Daarom beginnen we bij The-Making-Of© met een paar combinaties van ambities en fenomenen in de matrix.

Hoe gaat het in zijn werk

• Voorstellen maken

De deelnemers aan The-Making-Of^© worden in een spel-setting ontvangen en vervolgens verdeeld in vijf groepen met ieder een eigen kleur. Iedere groep krijgt twee combinaties van een ambitie met een fenomeen als opdracht mee. De groepen trekken zich terug om voorstellen te gaan maken voor de meest geslaagde combinatie van het gegeven fenomeen met de ambitie. De teams maken een keuze voor een voorstel en werken dat zo goed mogelijk uit binnen de beschikbare tijd. Materialen om te schrijven, te tekenen, te bouwen of te fotograferen staan de teams ter beschikking.

• Bezwaren indienen

Na het maken van de voorstellen komen de teams weer samen om aan elkaar hun voorstellen te presenteren. De spelleider en eventuele deskundigen die aanwezig zijn kunnen vragen stellen maar we gaan nog niet met elkaar in debat. In plaats van debat schrijven de andere teams op een speciaal formulier zoveel mogelijk bezwaren op die zij tegen de voorstellen van de andere teams hebben. Na afloop van de presentaties geven de teams aan hoeveel bezwaren tegen de andere voorstellen hebben. De hoeveelheid bezwaren die de teams aan elkaar kunnen uitdelen is beperkt.

• Debat

Op de spelvloer tussen de teams worden de bezwaren zichtbaar gemaakt. Hiermee wordt letterlijk zichtbaar welke voorstellen veel en welke weinig bezwaren van de andere teams hebben gekregen. In de volgorde van het spebord gaan de teams met elkaar in debat. Het bezwaarmakende team formuleert haar bezwaren waarna het andere team zich daartegen kan verdedigen. Als de teams het niet eens worden, als de bezwaren niet weg kunnen omdat ze onterecht bleken of omdat het voorstellende team haar voorstel naar tevredenheid van de bezwaarmakers heeft aangepast, dan beslist de jury.

• Jury

De jury kan verschillende gedaanten aannemen. Hij kan bestaan uit één persoon, een rechter. Deze rechter kan, na alle argumenten gehoord te hebben, een wijs besluit nemen of de bezwaren al dan niet terecht zijn. De jury kan ook bestaan uit meerdere deskundigen op het vakgebied, of kan bestaan uit alle aanwezige ‘ervaringsdeskundigen’ oftewel het publiek. Met meerderheid van stemmen kan worden vastgesteld of de bezwaren moeten worden gehandhaafd of kunnen worden verwijderd.

• Lobby

Het is voor de teams dus van groot belang met goede voorstellen te spelen en bovendien om goed te debatteren. Niet alleen ter verdediging van het eigen voorstel maar ook als bezwaarmaker. Wanneer dit alles echter niet helpt om de bezwaren weg te nemen dan kunnen de teams nog beschikken over zogenaamde ‘Lobby’s’ die door het toeval worden toebedeeld aan de teams. Met voldoende lobby kunnen bezwaren onschadelijk worden gemaakt zonder daarvoor te hoeven argumenteren.

• Winnaar

Uiteindelijk zal er één team als eerste in slagen om alle bezwaren weg te argumenteren. Zij zijn de winnaar van The-Making-Of^©. Het is niet altijd het beste voorstel dat als winnaar uit de bus komt. Het voorstel waar de teams het minste op tegen hebben spreekt niet per se ook het meest tot de verbeelding. Bovendien spelen de vaardigheid om te argumenteren en debatteren, het succesvol bewerken van de jury én het geluk met het verkrijgen van lobby een grote rol.

• Vervolg

Niet alleen de winnaar van het spel maar het geheel van voorstellen, bezwaren, argumenten en verbeeldingen zijn het resultaat van The-Making-Of^©. Na afloop van een of meerdere spelrondes worden alle resultaten bewerkt tot een samenhangende ‘handleiding’ voor de toekomstige verandering.

The-Making-Of^© maakt complexe situaties inzichtelijk en zorgt er bovendien voor dat iedereen er over mee kan denken. The-Making-Of^© voorkomt dat discussies stranden in ‘mooi of lelijk’ maar zet het stellen van de opdracht die voorafgaat aan het ruimtelijk ontwerp centraal. Het spel zet deelnemers aan tot het bedenken van innovatieve voorstellen voor vraagstukken op het gebied van ruimtelijke ordening. De opzet is zo dat het de deelnemers tegelijkertijd informeert over, consulteert naar en betrekt bij toekomstige ontwikkelingen. Daarbij confronteert het deelnemers met de complexiteit van een ontwerpopgave, niet door deze uit te leggen, maar door ze er zelf deel van uit te laten maken.

Colofon

The-Making-Of^© is een conceptontwikkelingsspel voor 5 tot 50 deelnemers van 8 tot 88 jaar oud en werd ontwikkeld door Hans Venhuizen,tekstredactie : Anneke Abhelakh

Deze brochure ontstond in het kader van ‘Maak ons Land’, werkplaats van de ruimtelijke inrichting in het Nederlands Architectuur instituut in Rotterdam van oktober 2008 tot mei 2009.

© 2001/2008 Bureau Venhuizen - www.bureauvenhuizen.com