Ambities en fenomenen: WONEN
THE MAKING OF®
Ambities WONEN
WONEN TEGEN DE LEEGSTAND
Vergeet de boterberg of het mestoverschot. Nederlands meest uit de klauwen gelopen overmaat is kantoorruimte. Zes miljoen vierkante meter kantoorruimte staat hartstikke leeg. Dat is 15 procent van alle kantoren! En waarom? Omdat het makkelijker en goedkoper is om iets nieuws te bouwen dan een bestaand gebouw aan te passen aan een nieuwe functie. Wat doen we met al die lege panden? Slopen? Dat is kapitaalvernietiging. Kunnen we ze misschien ook omvormen tot appartementen?
A• Maak een plan om zo veel mogelijk mensen te laten wonen in leegstaande kantoorgebouwen.
PROMOVEREN NAAR EEN NIEUW HUIS
Een Belg wordt geboren ‘met een baksteen in zijn maag’: hij moet en hij zal tijdens zijn leven een eigen huis bouwen. Nederlanders hoeven niet zo nodig zelf te bouwen. Wij kiezen voor een ‘wooncarrière’: we trekken van een studentenflat via een sociale huurwoning, als het financieel kan, al snel naar de eerste koopwoning. En bij die ene koopwoning blijft het doorgaans niet; we groeien graag door naar een steeds groter huis. Maar op dit moment wil het niet zo vlotten met de wooncarrières. De huizenprijzen zijn torenhoog. Starters komen maar moeilijk aan een koopwoning en blijven in hun huurhuis. Weg wooncarrière.
A• Zorg ervoor dat de woningmarkt weer toegankelijk wordt. Bouw voor starters, of maak het voor starters mogelijk om zelf te bouwen.
WEG MET DE PAPIERWINKEL
In Nederland bouwen we altijd eerst een papierwinkel. Nou begint bouwen altijd op papier, met een bouwtekening van de architect, maar in Nederland voegen we daar nog een hele zwik vergunningen, bepalingen, bestemmingsplannen, convenanten, contracten, regelingen en ander papierwerk aan toe. Het is goed dat er zo rekening gehouden wordt met allerlei algemene en specifieke belangen. Maar onze regelgeving is zó uit de hand gelopen, dat Nederlandse bouwprojecten de traagste ter wereld zijn. En dat moet dringend veranderen. Want de bouw van nieuwe woningen loopt nu al jaren achter. Bedrijven, corporaties en particulieren moeten niet meer tegen een muur van regelgeving oplopen.
A• Doe een voorstel om het bouwen en het maken van nieuwe plannen makkelijker te maken.
VERBETER ZONDER TE BOUWEN
Het oog wil ook wat, maar Nederlanders slaan een beetje door. Wij zijn het volkje dat in de supermarkt de meest rechte komkommer uitkiest, in plaats van de lekkerste. En als we een probleemwijk zien… dan gaan we die gewoon mooier maken. Maar nieuwe gebouwen of een opgeknapte straat lossen de problemen niet per se op. Veel belangrijker is je af te vragen hoe de mensen die er wonen omgaan met hun wijk. Wat doen ze op straat? Bewoners, winkeliers, verenigingen en anderen maken de wijk. Ze nemen als ze de ruimte krijgen zelfs de inrichting en het beheer van de openbare ruimte op zich.
A• Verbeter de kwaliteit van een wijk zonder ook maar één steen te stapelen. Doe een voorstel voor wijkverbetering vanuit de mensen die er wonen en werken.
WEG MET DE EENHEIDSWORST
Ze zien er zó verschillend uit allemaal, die nieuwe doorzonwoningen in de nieuwbouwwijken. Vooral de huizen met een lekker hippe ‘retro’ jaren 30-uiterlijk verkopen als warme broodjes. Maar dat is slechts het jasje aan de buitenkant. In werkelijkheid is de standaardwoning in Nederland in vijftig jaar alleen maar geperfectioneerd en is elke woning op dezelfde manier opgezet. Niks variatie; het is allemaal eenheidsworst. Heel anders kunnen woningen zijn die door particulieren zelf worden gebouwd. Daar is nog ruimte voor experiment. Vooral daar vind je innovatie, dus dat moeten we stimuleren!
A• Gebruik je fenomeen om tot een experimentele woning te komen die je zelf nog nooit hebt gezien.
MAAK HOOGBOUW SEXY
Wanneer je Nederlanders vraagt waar ze het liefst wonen, dan krijg je meestal dit wensenlijstje te horen: in een eigen huis, met tuin, goed te bereiken en met uitstekende voorzieningen in de buurt. Zouden we al die mensen hun zin geven, dan was heel Nederland volgebouwd met wijken vol eengezinswoningen met voor- en achtertuin en een auto voor de deur. Maar dat neemt enorm veel ruimte in beslag. Dan is er geen ruimte meer over voor een andere grote wens van Nederlanders: een open landschap. En dat terwijl je in de stad ook prima kunt wonen. Maar dan wel wat dichter op elkaar, en niet met een tuintje voor iedereen. Hoe maken we dat aantrekkelijk?
A• Doe een voorstel voor een nieuwe woonwijk in de stad, waarin alle gebouwen minimaal 20 verdiepingen hoog zijn. Bedenk ook hoe je die wijk kunt verkopen onder het motto: ‘Hoogbouw is sexy’.
EEN HEK OM DE WIJK, OF JUIST NIET
Al eeuwenlang grijpen mensen bij problemen met anderen naar het simpelste middel: een muur ertussen. Het werkte in Berlijn, dus waarom niet in je eigen wijk? Ook in Nederland zijn we bang voor het verschijnen van gated communities: woondomeinen voor gelijkgestemden die door een hek, een sloot of een slagboom zijn afgesloten van de buitenwereld. De stad wordt zo een verzameling afgesloten eilandjes, waar niemand meer iets met elkaar te maken wil hebben. Is dat asociaal? Of willen mensen gewoon weer fijn in kleine hofjes wonen, waar je de buren nog kent?
A• Doe een voorstel voor jouw ideale woonwijk. Is die woonwijk gesloten of voor iedereen toegankelijk, kun je er overal parkeren, staan er flats temidden van veel groen, woont er rijk èn arm, ligt de wijk ver weg van de stad?
THE MAKING OF®
FENOMENEN WONEN
EEN, TWEE OF WEL DRIE AUTO’S VOOR DE DEUR
Misschien wordt het wel een probleem als steeds meer mensen met de fiets naar hun werk gaan. Want dan laten ze hun auto thuis in de straat staan… en daar is al zo weinig parkeerplek. Het Nederlandse wagenpark groeit zo snel, dat woonwijken de parkeerdruk niet meer aan kunnen. Zelfs in gloednieuwe wijken is er al sprake van parkeeroverlast. Tweede Kamerlid Koopmans wil dat er tot 2020 ten minste vijf miljoen parkeerplaatsen bij komen, waaronder extra veilige parkeerplaatsen voor vrouwen, die extra goed verlicht zijn.
F• Ga bij je voorstel uit van alledaagse noodzakelijkheden, zoals parkeervoorzieningen en probeer die zo veel mogelijk te combineren met je ambitie.
DE KUNST VAN HET SAMENLEVEN
Nederlanders zijn gewend om naar de overheid te kijken als er iets moet gebeuren in hun wijk. In het verleden bepaalde de overheid veel, zoals voor welke specifieke functies de ruimte gebruikt diende te worden. Tegenwoordig trekt de overheid haar handen daar steeds vaker vanaf en laat bewoners en andere belanghebbenden zelf vormgeven aan hun buurt. In de hoop dat mensen zich meer verantwoordelijk gaan voelen voor hun omgeving, waardoor de leefbaarheid vanuit de wijk zelf verbetert. Niet zelden worden kunstenaars en andere creatieven actief betrokken bij de wijk, met het idee dat zij nieuw leven blazen in oude omgevingen.
F• Ga bij je voorstel uit van een maximale bewonersparticipatie en zet ‘creatieven’ in als pioniers of wegbereiders.
WATER GENOEG, MAAR WAAR LATEN WE HET?
Water is een groter wordend probleem in de stad. Rivieren krijgen steeds meer water te verwerken en daardoor kunnen overstromingen ontstaan die enorm veel schade veroorzaken. Maar ook steden die ‘hoog en droog’ liggen, moeten rekening houden met water, in de vorm van zware regenval. Tot nu toe waren we gewend de hele stad te bestraten en het regenwater via het riool af te voeren. Maar het riool kan dit niet meer aan. In de steden moeten we daarom veel meer ruimte maken voor water. Er moeten plekken zijn waar water makkelijk de bodem in kan, of waar het veilig kan worden opgevangen.
F• Houd bij al je voorstellen rekening met ruimte voor waterberging.
BOUWEN VOOR OUDJES EN SEX-AND-THE-CITY-SEEKERS
Vijfhonderd mensen in vijfhonderd identieke huizen stoppen; dat werkt niet meer. De tijd dat er gewoon een partij standaardhuizen werd neergeplempt en dat de bewoners zelf maar moesten uitzoeken hoe dat op hun woonwensen aansloot, is lang voorbij. Tegenwoordig zijn woningen gericht op hele specifieke doelgroepen. Vooral omdat die doelgroepen interessante klanten zijn geworden. Ouderen blijven niet meer achter de geraniums zitten, maar genieten na hun pensioen van een tweede jeugd. Het aantal ouderen neemt bovendien in rap tempo toe en dat geldt ook voor het aantal singles en allochtonen. Ze krijgen speciale woonconcepten voorgeschoteld, gericht op active adults, YUPs, sex-and-the-city-seekers, tolerante socialisers en gemaksgeoriënteerden.
F• Richt je voorstel op een van de volgende leefstijlen:
- sex and the city seekers
- YUP’s
- derde generatie allochtonen
En laat het team dat rechts van je zit een leefstijl uitkiezen.
HET MAG GEEN ENERGIE MEER KOSTEN
De energieprijzen blijven maar stijgen. Een spaarlampje hier en daar is al lang niet meer genoeg om voldoende op energie te besparen. Huizen zijn steeds beter geïsoleerd en combi-ketels steeds zuiniger met energie en water, maar we moeten nog een stap verder. Zonnepanelen doen her en der hun intrede om woningen klimaatneutraal en zelfvoorzienend te maken. Huizen moeten zelfs energie gaan opleveren, in plaats van energie kosten.
F• Je voorstel mag geen energie kosten, maar moet dat juist op gaan leveren.
IDEALEN… MAAR NU EVEN NIET
Idealen zijn mooi, maar bij het ontwikkelen van nieuwe woongebieden spelen korte termijnbelangen toch nog vaak de hoofdrol. Gemeenten en projectontwikkelaars willen allebei goede woongebieden ontwikkelen, maar de belangen beginnen uiteen te lopen zodra de bouw is afgerond. Nog te vaak pakt de ontwikkelaar zijn winst na de verkoop, en is vervolgens verdwenen zonder nog interesse te tonen voor de toekomst van het woongebied. En dat terwijl juist zo’n gebied ook op lange termijn aantrekkelijk moet blijven. Het beheer moet geen ondergeschoven kindje zijn. Projectontwikkelaars zouden hun commerciële houding kunnen inzetten door ook het beheer rendabel te maken.
F• Denk aan de belangen op de lange én op korte termijn. Vind je weg tussen idealisme en opportunisme.
STEEDS MINDER NEDERLANDERS
Er zijn niet veel steden die het onder de aandacht brengen in hun citymarketing-brochures, maar in heel wat gemeenten in Noord- en Zuid-Nederland stagneert de bevolkingsgroei, of krimpt het zelfs. Vanaf 2035 zal in heel Nederland de bevolking niet meer verder stijgen en zelfs langzaam afnemen. Gemeenten plannen echter nog steeds op de groei. Woningbouw brengt namelijk geld op, terwijl de kosten van leegstand en sloop in krimpgebieden groot zijn. Daar staat als voordeel tegenover dat we weer meer ruimte krijgen, ruimte om kwaliteit te maken.
F• Ga er bij je voorstel vanuit dat de Nederlandse bevolking gaat krimpen, en zet dat gegeven in als kans om te investeren in de kwaliteit van de ruimtelijke omgeving.